Yas tutmaq

Yas tutmaq

Sual: Dinimizə görə yas tutmağın ölçüsü nədir?

CAVAB

İslamiyyət pisləmə və yas tutma dini deyildir. Yas tutmağın caiz olduğunu göstərən heç bir ayə və hədis yoxdur. Əksinə qadağan edildiyi bildirildi. Məhərrəmdə özlərinə əziyyət etmək haramdır. Yas tutmağın Müsəlmanlıqla heç bir əlaqəsi yoxdur. Dinimizdə yas tutmaq günah olduğu üçün vəfat edən və ya şəhid olan mübarək şəxslərin heç biri üçün matəm tutmaq caiz deyil. 

Ölü üçün səssiz ağlamaq caizdir. Çünki, “Möminin ölümünə göylər ağlayar” buyuruldu. (Şərh-us-sudür)

Ölü üçün yüksək səslə ağlamaq, matəm tutmaq, qara paltar geyinmək, qara pərdələr və döş nişanları, işarələr asmaq, matəm işarələri, rəsmini daşımaq caiz deyildir. (S.Əbədiyyə)

Cənazəyə və cənazə çıxan yerə qara örtmək və qara geyinmək caiz deyildir. (Hazanət-ür-rivayat)

Əbu Sələmənin qızı Həzrəti Zeynəb buyurur:

Rəsulullahın zövcəsi Ümmü Həbibə anamızın atası öləndə başsağlığı diləmək üçün yanına getdiyim vaxt dedi ki: “Rəsulullahın, “Allaha və axirət gününə inanan bir qadının ölən yaxını üçün üç gündən çox yas tutması halal deyildir” dediyini eşitdim. Cahş qızı Zeynəbin qardaşı şəhid olanda,  o da eyni şeyləri söylədi. (Buxari)

Dinimiz nemətlərə şükür etməyi, müsibətlərə də səbir və susmağı əmr edir. Uşaq olanda əqiq kəsməyi bildirir. Öləndə heyvan kəsməyi və ya başqa bir şey etməyi əmr etmir. Qışqırıb bağırmağı, yas tutmağı qadağan edir. (Əs-Sirət-üş-Şamiyyə)

Dinimizə görə həm sevinc, həm də kədər olan bir günün il dönümlərində kədərlənməyib sevinmək, o gündəki sevincli şeyləri xatırlayıb kədərli şeyləri düşünməmək lazımdır. Çünki İslamiyyətdə yas tutmaq yoxdur. Bütün hədis kitabları Peyğəmbər əfəndimizin ölü üçün yüksək səslə ağlamağın, ölüyə sıxıntı verəcəyini buyurduğunu bildirir. Bu hədisi-şəriflərdən bəziləri belədir:

“Ölünü tərifləyərək ağlamaq cahiliyyə adətidir.” [Buxari]

“Ölü, yaxınlarının ona qışqıraraq ağlamasından əzab [sıxıntı] hiss edər.” [Buxari]

“Yas tutan ölmədən tövbə etməzsə, qiyamətdə şiddətli əzab görər.” [Müslim]

“Ölü üçün yas tutmaq insanı küfrə aparar.” [Müslim]

“Ölü üçün ağlayana da, onu dinləyənə də lənət olsun.” [Əbu Davud]

“Kədərlənəndə paltarını cıran və qışqırıb bağıran bizdən deyildir.” [Buxari]

“Qışqıraraq ölü üçün ağlayan qadına Allahın, mələklərin və bütün insanların lənəti olsun.” [Tabərani]

“Nemətə qovuşanda zurna çalmaq, müsibət anında qışqırıb bağırmaq caiz olmaz.” [Bəzzar]

“Rəhmət mələkləri ölünün arxasından fəryad edib ağlayanlara dua etməz.” [İ.Əhməd]

“Fəlakətə uğrayanda saçlarını yolan, paltarını cıran yüksək səslə qışqırıb ağlayan bizdən deyildir.” [Nəsai]

Matəm saxlamaq, qışqırıb bağırmaq, ilk olaraq Muxtarı Səqafi tərəfindən ortaya çıxdı. Bu bidət zamanla bir ibadət kimi yayıldı. Halbuki Muxtarı Səqafi, bunu Kufə xalqını aldadıb, onları Əməvilərlə hərbə sövq etmək, beləcə höküməti ələ keçirmək üçün bir hiylə olaraq etmişdir.

Peyğəmbərlərdən Həzrəti Zəkəriyyə ilə Həzrəti Yəhyanı kəsərək şəhid etmişdilər. İlk İslam şəhidi Həzrəti Yasər və xanımı Sümeyyə xatın idi. Rəsulullah əfəndimizin sevgili əmisi Həzrəti Həmzə də faciəvi şəkildə şəhid olmuşdu. Peyğəmbər əfəndimiz şəhid olan peyğəmbərlərin, Həzrəti Yasər ilə xanımının və Həzrəti Həmzənin şəhid edildiyi günün ildönümlərində matəm tutmadı, matəm tutmağı qadağan etdi.

Matəm qadağan olmasaydı, hər kəsdən əvvəl Yəhudi qadının Haybərdə verdiyi zəhərli yeməyin illər sonra təsirini göstərərək şəhid olan Peyğəmbər əfəndimizin vəfatı üçün matəm tutulardı. Həzrəti Həmzə kimi, Həzrəti Ömər, Həzrəti Osman, Həzrəti Əli də şəhid olmuş, Həzrəti Həsən də zəhər verilərək şəhid edilmişdi.

Milyonlarla müsəlmanın məzhəb imamı olan İmamı-əzəm həzrətləri də şəhid edildi. Rəsulullah əfəndimizin əmrinə itaət edərək bu böyük şəxslər üçün də yas tutulmadı. Yas tutmamaq o böyük şəxsləri sevməmək mənasına gəlməz. Atası kimi Həzrəti Hüseyn kimi uca bir imamın şəhid edilməsi də, bütün Müsəlmanlar üçün kədərdir. Amma yas tutmaq, ölüm ildönümlərində döyünmək əsla caiz deyildir.