Gözəl İslam / Orucu pozan və pozmayan hallar

Orucu pozan və pozmayan hallar

Sual: Ağızdakı çürük dişin üzərinə qoyulan dərman orucu pozmur, bəs nə üçün dilin altına qoyulan həb orucu pozur? Bədəndəki sağlam dəriyə qoyulan dərman sovrulsa belə orucu pozmursa, bəs nə üçün ağızdakı sağlam dəriyə qoyulan dərman sovrulduğu halda orucu pozur?

CAVAB

Dilin altındakı dəri bədəndən kənar dəri deyil. Yumşaq, sürüşkən bir toxumadır. Tibdə buna selikli qişa deyilir. Çox fərqli xüsusiyyətə malikdir. Heç vaxt bir-biri ilə müqayisə edilmir. Dişin quruluşu da selikli qişanın quruluşundan fərqlidir.
Bu mövzuda mütəxəssis həkim deyir ki:

Dilin altına dərman qoyulduqda sinir sisteminin siqnalları ilə beyinə təcili siqnal gəlir. Beyin dilin altındakı refleksləri avtomatik olaraq hərəkətə keçirir. Sonra tüpürcək ifrazat sistemi işləyir, tüpürcək əmələ gətirir, sulandırır. Sulandıqdan sonra reflekslərin siqnalları ilə kapillyarlar hərəkətə keçir və sovrularaq qısa müddətdə qana qarışır. Tüpürcək ifrazatı olmasa, dərman ancaq kapillyarlar vasitəsilə qana qarışa bilməz, çünki dərman sulanıb kapillyar damarlara getməlidir. Bədən dərisi selikli qişa kimi nazik olsa belə, tüpürcək ifrazı olmadığı üçün dilin altındakı kimi sovrulmur. Tüpürcək ifrazı avtomobil kimi, dərman sürücü kimi, selikli qişa altındakı kapillyarlar da yol kimidir.  Bədəndə avtomobil və yollar var, sürücü yoxdur. Sürücü də gələrsə, avtomobil hərəkət edər.
Tibbi baxımdan həm diş, həm də diş əti də selikli qişa deyil, diş və diş altı fərqli xüsusiyyətlərə malik iki ayrı orqan kimidir.
Çəkməyə və məstə məsh çəkmək caizdir. Lakin məstdən daha nazik olan coraba məsh çəkmək caiz deyil. İkisi də ayağa geyilir, amma vəsfləri fərqlidir. Bunu kimi dilin altındakı selikli qişa adlanan yumşaq toxuma bədəndəki dəridən çox fərqlidir.
Yuxarıda izah edildiyi kimi, dilin altına dərman və həb qoyaraq kapillyarlara sovrulmasını təmin etmək, dəriyə iynə vuraraq kapillyarlara getməsinə bənzəyir, bu səbəbdən də orucu pozar.

Sual: Burnum tutulanda çox narahat oluram, işlərim ləngiyir. Buruna maye dərman vurulduqda oruc pozulurmuş. Krem vursam, məsələn viks istifadə etsəm orucum pozularmı?
CAVAB

Buruna qatı dərman və ya məlhəm çəkmək orucu pozmur. Maye dərman pozur.

Sual: Fransadan yazıram. Xristiya həyat yoldaşım gecə qalxıb mənə sahur hazırlayır. Dünən gecə sahuru yeyib imsaq vaxtında yatdım. Yarı yuxulu vəziyyətdə idim. Mən heç bir demədən məni sevib, oramı buramı sığalladı, nəhayət mən boşaldım. Amma mən heç bir hərəkət etməmişdim. Orucum pozuldumu?

CAVAB

Et deyə özünün əmr etmədiyiniz və heç bir hərəkət etmədiyiniz üçün orucunuz pozulmadı. Ancaq orucu poza biləcək belə təhlükəli işlərdən uzaq durmağa çalışmaq lazımdır.

Sual: Oruc tutanda ağız yaraları üçün dərmanla qarqara etmək olarmı?

CAVAB

Ağızdakı yara namazda oxumağa mane olmursa, dərmanla qarqara etmək məkruhdur. Oxumağa mane olarsa, dərmanla qarqara etmək məkruh deyil. Çünki üzr vardır.

Sual: Qadın ginekoloq həkim tərəfindən müayinə olunan şəxsin orucu pozulurmu? Pozulursa, kəffarə lazımdırmı?

CAVAB

Həkim əlcəyə hər hansı bir dərman və yağ çəkərsə oruc pozular, sadəcə qəza etmək lazımdır.

Sual: Ağzıma bəlğəm gəlir, uduram orucum pozulurmu?

CAVAB

Bəlğəmi udmaqla oruc pozulmur.

Sual: Tüpürcək dodağımızdan aşağı axsa, onu yalayıb udsaq oruc pozularmı?

CAVAB

Tüpürüb tüpürcəyi yalasaq, oruc pozular, qəzasını tutmaq lazımdır. Bəhs etdiyiniz kimi olsa, oruc pozulmamış sayılır. Sanki bir hissəsi hələ ağızda qalır.

Sual: Ramazanda yatsı namazından sonra xanımı ilə birlikdə olan şəxs gec yatıb bir az sonra qüsl alacağını desələr, oyananda günəş doğmuş olsa, kəffarə lazımdırmı?

CAVAB

Qəzasını da tutmaq lazım deyil. Yəni orucları pozulmur. İhtilam olan adamın da orucu pozulmur. Lakin namaz qılmaq üçün ilk fürsətdə yuyunmaq lazımdır. [Əvvəldən tədbir görüb cünub kimi oyanmamaq lazımdır].

Sual: Ramazanda sahurda yatmazdan əvvəl dişlərimizi fırçalayırıq. Ağzımızı yusaq da dadı ağzımızda hiss olunur, bu hal orucu pozarmı?

CAVAB

Xeyir, pozmaz.

Sual: Saqqız çeynəmək orucu pozurmu?

CAVAB

Bəli, pozur. İndiki saqqızlar köhnə təbii saqqızlara bənzəmir. İndikilər çeynənilsə, dadı və bəzi hissələri udula bilər və oruc pozular.

Sual: Qarşı tərəfin tüpürcəyini udmaq orucu pozarmı?

CAVAB

Qarşı tərəfin tüpürcəyini, ifrazını udduqda oruc pozulur.


Sual: Oruc tutanda vərdiş etdiyimə görə dodaq boyasını yalayıram, bu orucu pozarmı?

CAVAB

Dodaq boyasının oruca heç bir zərəri yoxdur. Amma yeyilsə oruc pozulur.

Sual: Oruclu olduğunu unudub təharətdə mübaliğə edərək su içəri girsə orucu pozarmı?

CAVAB

Unudulanda zərəri yoxdur. Unudaraq yeyib-içmək də orucu pozmur. Oruc tutduğunu bilərək təharətdə mübaliğə etsə və su içəri keçərsə, oruc pozular və qəzası lazımdır.

Sual: Balıqların suyunu təmizləyərkən istər-istəməz boğazıma su qaçdı, orucum pozuldumu?

CAVAB

Ağıza qaçdısa pozulmaz, boğaza keçdisə oruc pozulur, qəzası lazımdır.

Sual: Oruc tutanda ürəyim ağrıdığı zaman dərman qəbul etsəm, qəzası lazımdırmı?

CAVAB

Bəli.

Ağızdakı nəmliyi udmaq

Sual: Oruc tutanda ağıza gələn tüpürcəyi udmağın zərəri varmı?

CAVAB

Xeyir, zərəri yoxdur. Hətta dəstəmazdan sonra ağızdakı nəmliyi udmaq da orucu pozmur.

Sual: Yaraya çəkilən dərman orucu pozurmu?

CAVAB

Yaraya çəkilən məlhəmin həzm sisteminə getməsi məlum deyilsə, oruc pozulmaz.

Sual: Oruc tutanda ətir qoxulamaq orucu pozurmu?

CAVAB

Gül və ya ətir qoxulamaqla oruc pozulmur, məkruh da deyil.

Sual: Düz bağırsağa qoyulan pambığın bir hissəsi çöldə qalsa, orucu pozarmı?

CAVAB

Pozmaz, hamısı daxil olsa, pozar

Sual: Diş çəkdirmək orucu pozurmu?

CAVAB

Diş çəkdirmək orucu pozmur. Əgər diş çəkdirərkən iynə vurularsa, oruc pozular. Dişdən çıxan qanı udmaqla oruc pozulur. Ramazan orucunu tutarkən iynə vurduranın və ya dişindən çıxan qanı udan şəxsin orucu pozular, günə gün qəzası lazımdır, kəffarə lazım deyil.

Sual: Damara sistem qoşulması, yalnız imamı əzəmə görə orucu pozduğu deyilir. Digər məzhəblərə görə pozulmurmu? Yemək və dərman serumla verilə bilər. Ehtiyacı olan suyu, yeməyi və dərmanı serumla qəbul edən şəxsin orucu pozulmurmu? Oruc tutmaqda məqsəd yeyib-içməyi tərk etməkdir, bəs nə üçün ağız yolu ilə deyil, damar yolu ilə yeyib-içənin orucu pozulmur?

CAVAB

Dörd məzhəbdə də sağlam dəriyə qoyulan dərman, yemək və müalicə daxilə sovrulub keçsə də oruc pozulmuş sayılmaz. Məsələn, ürək xəstəliyində sinə üzərinə nitroderm deyilən dərman qoyulur. O dəridən daxilə sovrulur. Sağlam dəridən daxilə keçdiyi üçün dörd məzhəbdə də orucu pozmur. Bunun kimi sağlam dəriyə qoyulan nikotin də bədən tərəfindən sovrulsa da, dörd məzhəbdə də orucu pozmaz. Təbii mənfəzlərdən [dəliklərdən] daxil olan şeylər orucu pozar.

Şafiidə qulaq təbii mənfəzdir. Qulağa qoyulan maye və ya qatı hər şey mədəyə girmiş kimi orucu pozar. Şafiidə sidik yolu da təbii mənfəzdir. Buraya dərman, hətta pambıq qoyulsa da orucu pozar.

Dörd məzhəbdə və bütün imamlara görə yaraya vurulan dərman, cəvfəyə [daxilə] getsə oruc pozulur. Şafii məzhəbində dimağ [beyin], qarın, bağırsaq, sidik kisəsi bir cəvfdir. Məsələn, kəllə sümüyü yarılarsa, yaraya vurulan dərman, cəvfəyə, yəni beyinə getdiyi üçün oruc pozulmuş sayılar.
Şafiidə qarına bıçaq vurularsa, bıçağın ucu mədəyə, yəni cəvfəyə girdiyinə görə oruc pozulur. Sağlam dəridən bıçaq cəvfə girəndə oruc pozulduğu kimi, əzələ və ya damarı iynə ilə deşərək verilən dərman cəvfə çatdıqda oruc pozulur. Hənəfidə isə bıçaq tamamilə mədəyə girərsə, oruc pozulur.
Bu gün tibdə serumun sidik kisəsinə, beyinə və bədənin bütün hissələrinə getdiyi dəqiqliklə məlumdur. Bu halda serum dörd məzhəbin hamısında orucu pozur. Sadəcə qəzası tutulur. “Serum və ya iynə yolu ilə verilən dərman, cəvfə [yəni beyin və sidik kisəsi kimi yerlərə] getməz” demək çox yanlışdır, elmə ziddir.

Bütün həkimlər damardan və ya əzələ daxilinə vurulan dərmanın beyin və sidik kisəsinə getdiyini bildirirlər. Bu halda, işin əslini bilməyənlərə aldanıb iynə ilə orucu pozmamaq lazımdır.
[Burada Hənəfi məzhəbi ilə bağlı məlumatlar Tahtavi, Məbsud, Bədayi və bənzər kitablardan, Şafilərlə bağlı məlumatlar isə Məcmu, Muğnil möhtac, Tuhfə, Ənvar, Qumməsra, Bacuri, Şərhii İbni Bacuri kimi mötəbər əsərlərdən götürülmüşdür].

Sual:
Oruc tutanda qulaqdan iltihab axsa orucu pozarmı?

CAVAB

Orucu pozmaz. Ümumiyyətlə, oruc zamanı çıxan şeylər orucu pozmaz, məsələn, qan aldırmaq orucu pozmaz. Amma istəyərək ağız dolusu qusmaq orucu pozur. Orucu adətən daxil olan şeylər pozar, məsələn, iynə ilə qan veriləndə oruc pozulur.

Sual: Dodağımda suluq vardı və krem çəkdim ki, partlamasın. Təəssüf ki, axşama tərəf suluq partladı. Orucum pozuldumu?

CAVAB

Pozulmadı.

Sual: İftara yemək hazırlayarkən barmağımı kəsdim. Bir neçə damcı axdı. Orucum pozuldu?

CAVAB

Xeyir, qan çıxmaqla, qan aldırmaqla oruc pozulmur.

Sual: Dirsəyimdə əmələ gələn irinə görə dirsəyimin yuxarı və aşağı hissəsindən bir sm uzunluğunda kəsdilər və iltihabın axması üçün şlanq qoyub ucunu çölə çıxartdılar. Dünən edilən müayinədə məlhəmi yuxarıdan çəkib aşağıdan çölə axıtdılar. Niyyətli

olub-olmamağıma görə şübhəyə düşdüm, görəsən orucum pozuldumu?

CAVAB

Orucunuz pozulmadı.

Sual: Xəstəxanada analiz üçün qan verərkən iynəni vurmadan əvvəl dəriyə spirt çəkirlər və çıxardıqdan sonra iynə dəliyinin üstünə spirtli pambıq qoyurlar. Bunun oruca bir zərəri vardırmı?

CAVAB

Xeyir, oruca zərəri yoxdur.

Sual: Dərini cızaraq edilən çiçək peyvəndi orucu pozurmu?

CAVAB

Pozmur. Yod kimidir.

Sual: Siqaret çəkilən otağa girib uzun müddət otaqdan çıxmasaq oruc pozularmı?

CAVAB

Lazımsız yerə otaqda qalsaq pozular, işimiz olduğu üçün qalsaq pozulmaz.

Sual: Şəvval ayının orucunu tuturam. Bu gün dəstəmaz alarkən “burnuma su çəkərkən” unudub, bilmədən, deyəsən burnuma və boğazıma su qaçırtdım. Orucum pozuldumu?

CAVAB

Unudaraq yeyib-içərkən və ya pozulub-pozulmadığını dəqiq bilməyəndə oruc pozulmaz.

Sual: Həcc ziyarəti üçün xəstəxanada qan aldılar, qan şprisə gəldi,  çölə çıxmadı, sonra yenidən içəri vurdular. Dəstəmazım pozuldumu, orucuma bir zərər gəldimi?

CAVAB

Həm dəstəmazınız, həm də orucunuz pozuldu. Qan çıxmaqla dəstəmazınız, qan daxil olmaqla orucunuz pozuldu. Şprisə dolmaqla çölə çıxır. Öz qanınız olsa da bədəninizə qan verildi.

Sual: Mədəyə ucu çöldə qalan alət daxil edilsə, oruc pozularmı?

CAVAB

Pozulmaz.

Sual: Vərəm testi dəri altında aparılır. Orucu pozurmu?

CAVAB

Bəli.

Sual: Qulaqdakı pambıq dəlikli qişadan keçərsə orucu pozarmı?

CAVAB

Xeyir.

Sual: Boğazdan çıxan tüpürcəyi qusaraq çıxartmaq orucu pozarmı?

CAVAB

Xeyir.

Sual: Yerli yazıçı deyir ki:

“Hər il eyni məqalələr yazılır, şam və buna bənzər şeylərin orucu pozub-pozmayacağı məsələsinin orucla nə əlaqəsi var? İslamiyyət budurmu?

CAVAB

Müəllif İslamı bilmədiyi kimi, orucu nələrin pozduğunu da bilmir. İslam hər il dəyişmir. Bu il İslamın beş şərti var deyilirsə, gələn il bu altı olmaz. Nə azalmır, nə də çoxalmır. Bu il “xəstəyə serum vermək orucu pozur” deyilirsə, gələn il “ pozmur” deyilə bilməz. Əslində başqa cür yazan varsa, onu tənqid etmək lazımdır! Hər zaman eyni şeyləri yazan tənqid olunarmı? İndi yerli yazıçıdan şoruşuruq ki, bu İslam deyilsə, nədir? Hər il dəyişdirilməlidirmi?
Müəllif orucun nə olduğunu, orucu nəyin pozduğnu bilmir ki, “bədənə daxil olan şeylərin orucu pozub-pozmadığından bəhs edilməz” deyə bilir. Əvvəlcə oruc nədir və orucu nələr pozar, qısaca təsvir edək:
Oruc səhərdən gün batana qədər yemək, içmək və orucu pozan başqa şeyləri tərk etməkdir. Orucu pozan digər şeylər nələrdir? Doğuşdan olan dəliklərdən daxil olan şeylər orucu pozduğu kimi, bədəndəki yaranın üzərinə vurulan dərman həzm sisteminə keçərsə, yenə oruc pozulur. İynə [inyeksiya], serum orucu pozar. Çünki bunlar həzm sisteminə gedir. (Tahtavi)
Xəstəlik üçün istifadə edilən şamlar təbii dəliklərdən verilir. Ağrıkəsici, qızdırmasalan şamlar olduğu kimi, revmatizm, göbələk, axıntı, hemoroid və qəbizliyin qarşısını alan şamlar da vardır. Serum vasitəsilə də dərman və qida verilə bilər. Təbii dəliklərdən dərman olmayan maddələr də daxil olarsa, yenə oruc pozular. Bunları soruşub cavab verməkdən təbii nə ola bilər?

Sual: LOR mütəxəsissi həkim deyir ki:

Dini islahatcı bir qrup yeni kitab yazıb, alimlərdən fərqli yeni ictihadlar etmək niyyətində imiş. Bizdən qulağa damcılanan dərmanın orucu pozmayacağı barədə məlumat istəyirlər. Hənəfi və Şafii məzhəbinə görə gözə, qulağa və buruna damcılanan dərman orucu pozur, yoxsa pozmur?

CAVAB

Fiqh kitablarındakı hökm belədir:

Hənəfidə gözə damcılanan və ya diş boşluğuna qoyulan dərmanın dadı boğazda hiss olunsa da orucu pozmur. Qulağa damcılanan dərman, buruna vurulan maye dərman isə orucu pozar.
Şafiidə isə gözə damcılanan dərmanın dadı boğazda hiss olunsa da pozmaz. Lakin qulağa tökülən hər şey orucu pozar. Buruna tökülən maye dərman da orucu pozar.
Hədisi-şərifdə “Daxilə keçən şeylər orucu pozar” buyurulur. Şafiidə qulaq təbii mənfəzdir. Qulağa axıdılan maye və ya qatı hər şey mədəyə girmiş kimi orucu pozar. Hənəfidə qulağa girən bərk şey və su orucu pozmaz. Amma yağ və dərman pozar. Yağ və dərman sovrulsa da, sovrulmasa da həzm sisteminə getsə də, getməsə də orucu pozar.
Göz mənfəz sayılmadığı üçün, eynilə sağlam dəri olduğu üçün gözə qoyulan dərman sağlam dəriyə vurulan dərman kimi müxtəlif yollarla həzm sisteminə getsə belə, heç bir məzhəbdə orucu pozmaz. Ancaq boğaza, beyinə və sidik kisəsinə açılan yara yolu ilə dərman verilərsə, həm Hənəfidə, həm də Şafiidə də oruc pozulur.
İslahatçı qrup nə etmək istəyir? Özləri müctəhid olsalar belə, bilməlidilər ki, ictihadla ictihadı boza bilməzlər. İslahatçıların “Burada Hənəfilərin qövli doğrudur. Qulağa qum qoymaq orucu pozmaz. Şafiinin ictihadı yanlışdır” deməyə haqları yoxdur. 

Sual:  Məzhəblərimizin orucla bağlı hökümləri haqqında məlumat verə bilərsinizmi?

CAVAB

Ramazan orucuna niyyətin son vaxtı Hənəfidə günortaya bir saat qalmışa qədər, digər üç məzhəbdə imsaq vaxtına qədərdir. Üç məzhəbdə Ramazan orucu üçün hər gecə niyyət etmək lazımdır, Malikidə Ramazanın ilk gecəsində bir ay oruc tutmaq niyyəti səhihdir.
Şafiidə qulaq təbii mənfəzdir [dəlik]. Qulağa qoyulan maye və ya bərk hər şey mədəyə girmiş kimi orucu pozar. Digər üç məzhəbdə sadəcə dərman qoyulsa, pozar.  Şafiidə sidik yolu mənfəzdir. Buraya pambıq qoyulsa, orucu pozar. Digər məzhəblərdə pozmaz.
İynə vurdurmaq dörd məzhəbin dördündə də orucu pozar.
Dişlər arasında yemək qırıntısını udmaq Hənəfidə orucu pozmur, digər üç məzhəbdə isə pozur.
Malikidə imalə orucu pozmur, digər üç məzhəbdə isə pozur.
Unudub yeyib-içmək üç məzhəbdə orucu pozmur, Malikidə pozur.
Ramazanda oruc tutub yeyib-içən şəxsə HənəfiMalikidə kəffarəsi lazımdır, Şafi və Hənbəlidə isə yalnız qəzası tutulmalıdır. Xanımı ilə birlikdə olana dörd məzhəbin dördündə də kəffarə lazımdır.
Hənbəlidə qan aldırmaq orucu pozur, digər üç məzhəbdə pozmur. Dəstəmaz alarkən, mübaliğəsiz boğaza su qaçsa, Şafii Hənbəlidə oruc pozulmur. HənəfiMalikidə pozulur.
Ramazanda ər-arvad birlikdə olarsa, Şafii və Hənbəlidə kəffarə kişinin üzərinə düşür, Hənəfi və Malikidə ikisinə də kəffarə lazımdır.
Malikidə oruc tutanda xanımını öpmək haram, digər üç məzhəbdə isə haram deyil. Ancaq cünub olma ehtimalı olduqda öpmək məkruhdur. Xanımı öpərkən məzi gələrsə, üç məzhəbdə oruc pozulmur, Hənbəlidə isə pozur.
Şafii Hənbəlidə nafilə oruca və ya nafilə namaza başlayan bitirmədən pozarsa, qəzası vacib deyil, Hənəfi Malikidə vacibdir.
Yalnız Cümə günü oruc tutmaq Hənəfi Malikidə caiz, Şafii Hənbəlidə məkruhdur. İmam Əbu Yusif də məkruhdur, dedi. Buna görə hənəfilər təkcə Cümə günü oruc tutmamalıdırlar.
Sədəqəyi fitr Hənəfidə Ramazanı şərifdə verilir. Ramazandan əvvəl və bayramdan sonra vermək caiz olsa da, bayram namazından əvvəl verilsə, savabı daha çoxdur. Şafiidə Ramazandan əvvəl, Malikidə və Hənbəlidə isə bayramdan əvvəl verilə bilməz. Hənəfidə və Hənbəlidə nisaba çatanın fitrə verməsi vacib, digər üç məzhəbdə isə bir günlük yeməyi olanın fitrə verməsi fərzdir. Hənəfidə xanımın fitrəsini əri verməsi vacib deyil, digər üç məzhəbdə isə verməlidir.

Sual: Kişi və ya qadın həkim, yaxud da mamaça Ramazanda dəstəmazlı halda bir qadının doğuşunu edirsə, onların orucu, qüslu və ya dəstəmazı pozulurmu?

CAVAB

Hənəfi məzhəbindəki qadın həkiminin və ya mamaçanın Ramazanı şərifdə doğuş etdirməklə nə orucu, nə dəstəmazı və nə də qüslu pozulmur. Zərurət olmadan kişi həkiminə doğuş etdirmək caiz deyil.

Sual: Oruc tutanda uşaqlığın ultrasəs müayinəsi orucu pozurmu?

CAVAB

Cihaza gel kimi bir şey vurulur, yağ və ya gel kimi bir şey uşaqlığa daxil olarsa, oruc pozulur. Əlcəklə müayinə edilsə də, əlcəyə bir şey vurulsa, yenə də oruc pozulur. Uşaqlığa az da olsa bulaşan bir şey daxil olsa, oruc pozular.
İkinci bir məqam da qadın müayinə əsnasında zövq alarsa, cünub olar və orucu pozular. Zövq almasa orucu pozulmaz.

Sual: Tam Elmihalda “Bir şeyin hamısı daxil olub çıxsa, dəstəmaz da, oruc da pozular” deyilir. Kişinin arxadan, qadının ön və arxadan istifadə etdiyi şam dəstəmazı və orucu pozurmu? Bir də çubuqlu alətlə həb qoyulur, bu fəqlidirmi?

CAVAB

Gündüz oruc tutarkən tam daxil olan şey orucu pozur. Şam da pozur. Yarısı çöldə qalsa, orucu pozmaz. Şam daxil olduqdan sonra çölə çıxsa, dəstəmazı pozur. Çubuqla qoyulan fərqlidir. Çünki daxil olanda çubuğa az da olsa içəridən bir nəmlik dəyər. Nəmlik çubuqla çölə çıxanda dəstəmaz pozular.

Sual: Ağızdakı qanı udarkən dəstəmaz və ya oruc pozulurmu?

CAVAB

Dəstəmazın pozulmasında ağızın içi daxili orqan sayılır. Orucun pozulmasında bədəndən kənar sayılır.  Bu səbəbdən diş və ağız yarasından çıxan qan ağızdan çölə çıxmırsa, dəstəmazı pozmur. Ağızdan çölə çıxanda tüpürcəkdən çoxdursa, oruc pozulur. (Hələbi)
Bəzən ağız bədənin içi sayılır. Bunun üçün oruc tutan şəxs tüpürcəyini udsa, orucu pozulmur. İnsanın daxilindəki nəcisin mədədən bağırsağa keçməsi kimidir. Ağızdakı yaradan, yaxud mədədən ağıza qan gəlməsi dəstəmazı və orucu pozmur. Bu qanı tüpürəndə və ya udanda tüpürcək qandan çoxdursa, yəni sarıdırsa, yenə də oruc pozulmur. Mədədən gələn başqa şeylər ağıza gəldiyi vaxt da belə olur, dəstəmaz və oruc pozulmur. Ağız dolusu ağızdan çölə çıxarsa, dəstəmazı pozular, istəyərək qusarsa, orucu da pozular. Bəzən ağızın içi bədənin xarici kimi olur. Ağıza su dolduranda oruc pozulmur. (Bəhr-ür-raiq, Cəvhərə)
Deməli ağızdakı qanı tüpürəndə oruc pozulmur, udanda isə dəstəmaz pozulmur. Qan udularsa oruc pozular, tüpürəndə də dəstəmaz pozular.


Astma spreyi orucu pozur


Sual:
Astma spreyi, qulaq-burun damcısı, dilaltı həb istifadə etmək, arxa və ya uşaqlıq yoluna daxil edilən ultrasəs müayinəsi orucu pozurmu?

CAVAB

Bunların hamısı orucu pozur və ancaq qəzası tutulmalıdır.
Astma spreyi oksigen deyil. İçində dərman vardır, orucu pozur. Bütün fiqh kitablarında dərmanın orucu pozduğu yazılmışdır.
Qulağa yağ və dərman damcılatdıqda da orucun pozulması bütün fiqh kitablarında yazılıb.
Buruna maye dərman damcılatmaq da orucu pozur. Qatı məlhəm çəkilərsə, orucu pozmaz.
Dilaltı həb isə dərmandır, selikli qişa deyilən yumşaq toxumadan sovrulduğu üçün, dəri altına iynə ilə dərman vurmaq kimidir, orucu pozur.

Texnika təkmilləşdi, mükəmməl aparatlar istehsal edildi, müalicə üsulları inkişaf etdirildi, lakin insan orqanizmi dəyişmədi, ona heç nə əlavə olmadı. Oruc bir ibadətdir. Bu ibadətin fəziləti və şərtləri dini kitablarımızda bildirildi. Bu qiyamətə qədər etibarlıdır.
Keçmişdə bilinmirdi, elə idi və ya belə idi demək cahillikdir. O vaxtlar bədənə girənlər və çıxanlar yox idimi, yəni bədənə heç nə girib çıxırdımı? İbadətlərin zamanla dəyişdirilməsi dini dəyişməkdir.

Təbii dəliklər və oruc tutmaq

Sual: Gözə vurulan dərman boğaza getsə də orucu pozmur, qulağa və ya buruna vurulan dərman nə üçün orucu pozur?

CAVAB

Fiqhdə bir qayda var:

Təbii mənfəzlərdən [yaradılışda olan dəliklərdən] keçən şeylər orucu pozur.

Buna görə də təbii dəlik olan qulağa dərman və ya yağ vurulanda oruc pozulur. Burun də təbii dəlikdir. Buruna maye dərman püskürülsə oruc pozular. Təbii mənfəz olan anusdan daxil olan şeylər də orucu pozur. Göz təbii dəlik deyildir. Buna görə gözə damcılanan dərman orucu pozmur.
Bəzi insanlar yuxarıdakı qaydaları yaxşı bilmədikləri üçün düşünürlər ki, iynə vurdurmaq orucu pozmur. İynə təbii dəlikdən daxil olmur, deyirlər. Sağlam dərinin üstündən sovrulan dərmanlar orucu pozmur, amma yaralı dəridən daxil olub həzm sisteminə çatan dərmanlar orucu pozur. Vurulan iynə və serumlar həzm sisteminə çatdığı üçün dörd məzhəbə görə də oruc pozulur.

Sual: Açıq yaraya məlhəm, odekolon, yod, oksigenli su çəkilsə oruc pozularmı?

CAVAB

Adekolon, yod, oksigenli su oruca qətiyyən zərər verməz.
Açıq yaraya vurulan dərmanın beyinə və həzm sisteminə getdyi məlum olsa, oruc pozular. İçəri getdiyi yaxşı bilinməsə, imameynə görə pozmur. İmam əzəmə görə maye dərmandırsa pozar. İçəri sızdığı yaxşı bilinməyən dərman bərkdirsə, üç imama görə pozmur.

[Məraqil-fəlah şərhi]

Sual: Oruc tutarkən ağrıyan dişlərə dərman qoymaq caizdir, lakin dişləri məcunla fırçalamaq məkruhdur deyilir. Bunun səbəbi nədir?

CAVAB

Ağrıya dərman qoymaq bir ehtiyacdır. Çox ağrısa zərurətə çevrilər. Oruc zamanı ağız bədəndən kənar olduğu üçün ağıza qəbul edilən və ya dişə qoyulan dərman orucu pozmur. Bir ehtiyaca görə olduğu üçün məkruh da deyil. Amma dişi adi fırça ilə fırçalamaq olar. Məcunla fırçalamaq zərurət deyil. Həm də məcun udularsa, orucun pozulma təhlükəsi vardır. Orucun pozulma təhlükəsi olan bir işi etmək məkruhdur. Bunun kimi cünub olmaq təhlükəsi olduğu üçün xanımını öpmək də məkruhdur. Zarafatlaşarkən cünub olmaq ehtimalı vardır. Təhlükədən uzaq durmalıdır. Bir hədisi-şərif məalı belədir:

“Uçurumun kənarında gəzən insan hər an uçuruma düşə bilər.” [Buxari]
Ona görə də orucluya məkruh olan işlərdən uzaq durmaq lazımdır.

Sual: Qan aldırmaq və iynə vurdurmaq, yəni iynə ilə dəriyə dərman yeritmək orucu və dəstəmazı pozurmu?

CAVAB

Ümumi qayda belədir:

Bədənə daxil olan şeylər orucu pozur, bədəndən çıxan şeylər də dəstəmazı pozur.
Bu qaydanın isitisnaları da vardır.
Qan aldırmaq dəstəmazı pozur, orucu pozmur. Bədəninə iynə ilə dərman daxil olanda dəstəmazı pozmur, amma orucu pozur.

Dəstəmaz üçün istisnalar:

Tər, selik və bəlğəm kimi şeylər bədəndən çıxsa da dəstəmazı pozmaz.

Oruc üçün istisnalar:

Bədəndən çıxan şeylər orucu pozmadığı halda, istəyərək ağız dolusu qusmaq orucu pozar. Bədənə daxil olan şeylər orucu pozduğu halda, bəlğəm udmaq orucu pozmaz.
Oksigen qazı qəbul etmək, efir yağlarını qoxulamaq orucu pozmaz. Burundan gələn suyu udmaq orucu pozmaz. Sağlam dəridən bədənə daxil olsa da, sinəyə qoyulan ürək dərmanı, qolda olan siqaret sarığı orucu pozmaz. Gözə qoyulan dərman orucu pozmaz, amma qulağa qoyularsa pozar.


Dişə qoyulan dərman

Sual: Diş köklərinə və bədənin başqa yerlərində açıq yaraya qoyulan dərman orucu pozarmı?

CAVAB

Diş çuxuruna qoyulan dərmanın dadı boğazda hiss olunsa da, orucu pozmur.

Açıq yaraya dərman qoyulduqda daxilə getdiyi dəqiq bilinməsə, dərman mayedirsə, İmam əzəmə görə oruc pozular. Daxilə getdiyi dəqiq bilinməyən dərman qatıdırsa, üç imama görə orucu pozmur. [S. Əbədiyyə] (İki imam, imam Əbu Yusif ilə imam Muhamməddir. Üç imam deyildikdə də imam əzəm, imam Əbu Yusif və imam Muhamməd nəzərdə tutulur).


Dişə qoyulan dərman

Sual: Oruclu şəxs ağrıyan dişinə mixək qoyduqda ağzındakı tüpürcək boğazına getsə, lakin mixək ağzında qalsa orucu pozularmı?

CAVAB

Pozmaz. Dişə ağrıkəsici başqa bir dərman da qoyulsa dərmanın dadı boğazda hiss olunsa, yenə də oruc pozulmur.

Toxluq hissi verən

Sual: Sahurda toxluq hissi verən dərmanlar istifadə etmək orucu pozarmı?

CAVAB

Xeyir, pozmaz. Hətta oruc tutarkən taxılan siqaret və ya dərman bandı i kimi şeylər də orucu pozmur.

Qan verərəkən

Sual: Qan verməyə getmişdim. Yeni bir aparat çıxıb, qanı götürür, bir hissəsini geri bədənə qaytarır. Bu vəziyyət orucu pozarmı?

CAVAB

Qanın bir hissəsi bədənə gedəndə orucu pozar və qəzası tutulmalıdır. Ümumiyyətlə bədəndən xaric olanlar orucu pozmaz, bədənə daxil olanlar pozar. Bunun da istisnaları vardır.

Bəlğəm udmaq

Sual: “Oruc tutanda ağız bədənin xaricindən olduğu üçün bir qədər qusmaq və ya bəlğəm mədəyə getsə, oruc pozular” deyilir. İstənmədən udulsa da oruc pozularmı?

CAVAB

Ağıza gələn qusmaq öz-özünə mədəyə qayıtsa, orucu pozmaz. Bəlğəm udmaq da orucu pozmaz. [Dürr-ül-muxtar]

 

27-03-2023, 18:09
Geri