Sual: Bir qız nikahını qıyacaq şəxsə necə vəkalət verər və vəkildə tələb olan xüsusiyyətlər nələrdir?
CAVAB
“Məni filankəslə evləndirmək üçün səni vəkil etdim” deyər. Lazım olduğunda vəkilin də başqasına vəkalət verə bilməsi üçün, “Məni filankəslə evləndirmək və dilədiyin şəkildə hərəkət etmək üçün səni umumi vəkil etdim” deyər.
Vəkalət verməkdə və vəkildəki şərtlər bunlardır:
1. Vəkilin müsəlman, ağıllı və ayırd edici [yaxşını pisdən ayıra biləcək xüsusiyyətə sahib] olması şərtdir. Yetkinliyə çatması və kişi olması şərt deyildir. Məsələn, on yaşındakı bir qız uşağı vəkil ola bilər.
2. Şahidlərin və vəkillərin evlənəcək qızı və ya qadını tanımaları, yəni kimin hansı qızı olduğunu bilmələri lazımdır.
3. Vəkalət telefonla və ya yazılı şəkildə verilə bilər. Vəkil edərkən şahidə lüzum yoxdur. Şahid olarsa yaxşı olar.
4. Bir kimsə iki tərəfin, yəni həm qızın, həm də kişinin vəlisi və ya vəkili ola bilər.
5. Bir kimsə birinin vəlisi ikən, o birinə vəkili ola bilə Məsələn, qızın vəkili oğlanın vəlisi ola bildiyi kimi, qızın vəlisi, oğlanın da vəkili ola bilər.
6. Bir kimsə iki tərəfin də vəlisi və ya vəkili, yaxud birinə vəli, o birinə vəkil, yaxud bir tərəfdən əsl, o biri tərəfdən vəli, yaxud bir tərəfdən əsl, o biri tərəfdən vəkil ola bilər. Evlənəcək kişi, qızın vəkalətini alaraq qızı tanıyan şahidlərin yanında nikah edə bilər.
7. Büluğ çağında olmayan uşağı vəlilərdən yaxın olanı nikahlayar. Vəli, Hənəfi xaric, üç məzhəbdə atadır. Ata yoxdursa, atanın atası və onun atasıdır. Bundan sonra qardaşdır. Bundan sonra qardaş oğlu, sonra onun oğludur. Sonra əmi, sonra əmi oğlu və onun oğludur. Bunlar yoxdursa ana vəli olar.
8. Vəkil olmayan birinin [məsələn, yetkinlik yaşında olan kişi və ya qızın vəlilərindən birinin və ya yadın] etdiyi nikahı əsil olan eşidəndə rədd etməzsə, səhih olar.
9. Uşaq yetkinlik yaşına çatdıqda ata və babadan başqa vəlilərin etdikləri nikahı rədd edilə bilər.
10. Vəli əsəbələrdir. Əsəbə, ata tərəfindən olan qohumlara deyilir. Əsəbə yoxdursa, ana vəli olar.
Nikah üçün vəkalət
Sual: Bir qız birinə, “Məni evləndirmək üçün səni vəkil etdim” desə, ancaq filan kişi ilə deməsə, bu vəkalət səhih olar? Bir də, vəkaləti alan adam, qızın istədiyi kişi ilə deyil, başqa bir kişi ilə nikahını etsə, nikah səhih olar?
CAVAB
Birincisi, verilən vəkalət səhihdir. Filankəslə evləndirmək üçün deməsi lazım deyildir. O adamla evləndirəndə nikah səhih olar. Əgər vəkil başqasıyla evləndirərsə, qız bu vəziyyəti qəbul edərsə, nikah yenə səhih olar, qəbul etməzsə səhih olmaz.